πηγή: www.avgi.gr
Ειρήνη Αβραμοπούλου, Λεωνίδας Καρακατσάνης
Eνα ασυνήθιστα ενεργό κίνημα αντίδρασης έχει κάνει την εμφάνιση του στη Μεγάλη Βρετανία με αφορμή την πρόταση νόμου για την ραγδαία αύξηση των διδάκτρων στην ανώτατη εκπαίδευση η οποία σε συνδυασμό με ένα καταιγισμό περικοπών στον ευρύτερο δημόσιο τομέα, συμπεριλαμβανομένου και του τομέα της έρευνας, δημιουργεί συνθήκες αποδεκατισμού του όποιου εναπομείναντος δημόσιου χαρακτήρα του Βρετανικού πανεπιστημίου. Η ανάδυση και εξάπλωση αυτής της κινηματικής φοιτητικής αντίστασης είναι κάτι παραπάνω από μία θετική έκπληξη. Η ηχώ των συνθημάτων που το τελευταίο διάστημα ακούγονται κατ’ επανάληψη στους δρόμους του Λονδίνου και πολλών άλλων βρετανικών πόλεων, αλλά και μέσα στις καταλήψεις πανεπιστημιακών κτιρίων, σηματοδοτούν κάτι περισσότερο από την προφανή συγκρότηση μιας μαζικής αντίδρασης απέναντι στα σκληρά κρατικά οικονομικά μέτρα· σηματοδοτούν την δυνατότητα ανασυγκρότησης της πολιτικής διαδικασίας καθεαυτής. Σε μια χώρα στην οποία το πανεπιστήμιο είχε πάψει να αποτελεί χώρο πολιτικής ώσμωσης και παραγωγής ενός διαφορετικού οραματισμού για την κοινωνία, το αναδυόμενο αυτό κίνημα αποτελεί μια ουσιαστική πηγή ανατροφοδότησης ενός πολιτικού παλμού και φέρει την αναζωογόνηση των πολιτικών αντανακλαστικών σε αναμέτρηση με το κομβικό επερώτημα για το μέλλον μιας κοινωνίας της γνώσης που βάλλεται.
Ασκήσεις επί-γνωσης: Περικοπές στη γνώση.
Στο Βρετανικό εκπαιδευτικό σύστημα η επιβολή διδάκτρων δεν είναι κάτι καινούργιο. Είχε ήδη προταθεί στα τέλη του 1990 από την κυβέρνηση των συντηρητικών και ενσωματώθηκαν με νόμο το 1998 από την, νέα τότε, κυβέρνηση των εργατικών του Tony Blair. Ωστόσο το κράτος παρέμενε φορέας χρηματοδότησης τόσο μέρους του κόστους της φοίτησης, όσο και της επιστημονικής έρευνας. Ταυτόχρονα, υπήρχε ειδική πρόνοια για παροχή χαμηλότοκων φοιτητικών δανείων αλλά και για την πλήρη απαλλαγή φοιτητών που προέρχονται από οικογένειες με χαμηλά εισοδήματα.
Με τις νέες ρυθμίσεις που τελικά ψήφισε με ισχνή πλειοψηφία στις 9 Δεκεμβρίου η κυβέρνηση συνεργασίας των Συντηρητικών του David Cameron και των Φιλελεύθερων Δημοκρατών του Nick Clegg, οι οποίες και στηρίχθηκαν στην ανεξάρτητη έκθεση για την μεταρρύθμιση στην ανώτατη εκπαίδευση του Λόρδου Browne, επιτυχημένου πρώην διευθύνων συμβούλου της εταιρίας πετρελαιοειδών BP, τίθεται υπό αμφισβήτηση ξανά ο ήδη αποδυναμωμένος ρόλος του κράτους στην εκπαίδευση. Με βάση το νέο πλέον νόμο, οι νέο-εισαγόμενοι φοιτητές, δίχως εξαιρέσεις, θα κληθούν να πληρώσουν έως και τριπλάσια δίδακτρα τα οποία μπορεί να φτάνουν ως και το ανώτατο ποσό των 9.000 λιρών (1) το χρόνο (σε αντίθεση με τις 3.290 λίρες που είχαν φτάσει ως σήμερα), το επιτόκιο του εκπαιδευτικού δάνειου θα πλησιάσει τα επιτόκια της αγοράς, ενώ θα ‘ψαλιδιστεί’ και το επίδομα φοιτητικής μέριμνας (ΕΜΑ), ένα ποσό 20-30 λιρών το μήνα ανά φοιτητή, που στόχευε στην αύξηση της προσβασιμότητας των χαμηλότερων κοινωνικών στρωμάτων στο πανεπιστήμιο.
Πληθώρα αναλύσεων κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για τη δημιουργία απροσπέλαστων ταξικών εμποδίων, για το ‘πάγωμα’ της κοινωνικής κινητικότητας, για τον ελιτισμό της εκπαίδευσης, ενώ ταυτόχρονα, η κυβέρνηση εμβαπτίζει σε μια ‘κουλτούρα του χρέους’ τους νέους εκείνους που θα βρεθούν τελικά εντός των πυλών του εκπαιδευτικού συστήματος. Ένας φοιτητής ή μία φοιτήτρια στο τέλος της τριετής φοίτησης μπορεί να βρεθεί με χρέος που θα αγγίζει το ποσό των 40.000 λιρών (2) υπό την επίγνωση ότι θα πληρώνει μία ακριβή εκπαίδευση για να εξασφαλίσει μία δουλεία με καλό εισόδημα προκειμένου να εξοφλήσει το χρέος του δανείου που χρειάστηκε να πάρει για να σπουδάσει. Ένας φαύλος κύκλος αποπληρωμής όπου το κόστος της γνώσης είναι υπόλογο σε αντίστοιχους απολογισμούς/υπολογισμούς.
Το δύσκολα ανατρέψιμο αποτέλεσμα αυτών των μεταρρυθμίσεων είναι ότι αποτελούν ολοκλήρωση μίας εδώ και χρόνια επιχειρούμενης απαξίωσης της γνώσης ως δημόσιου αγαθού, και διασύνδεσής της με ένα πολύπλοκο, προσωποποιημένο και εξατομικευμένο, στην ουσία του φαιδρό, σύστημα λειτουργιστικών μηχανισμών μιας αγοραίας λογι(στικ)ής: το πανεπιστήμιο μετατρέπεται σε πολυτέλεια, η γνώση μετατρέπεται σε ένα μετρήσιμο ‘εφόδιο’ για καλύτερη εξαγορά της μετέπειτα μισθολογικής κλίμακας, του καλύτερου ‘deal’, της καλύτερης ‘επιλογής’ (3).
Η λογι(στι)κή αυτή έχει ήδη δρομολογηθεί από καιρό μέσω του ανεξέλεγκτου ρόλου των ‘μάνατζερ’ και των διοικητών των πανεπιστημίων στους οποίους ανατίθεται η προώθηση των ιδρυμάτων που διοικούν μέσω καθαρά επιχειρηματικών κριτηρίων (4). Δεν είναι τυχαίο ότι στην έκθεση Browne η λέξη ‘επιχείρηση’ εμφανίζεται τέσσερις φορές περισσότερο από την λέξη ‘επιστήμη’, ενώ η απαξίωση της εμβάθυνσης της γνωστικής διαδικασίας αντανακλάται στον τρόπο που η έκθεση αναφέρεται στην σημασία των μεταπτυχιακών σπουδών τονίζοντας ότι αυτές παράγουν «πρωταρχικά προσωπικά παρά κοινωνικά οφέλη» (5). Σε ευθυγράμμιση και επικύρωση των όσων ήδη συμβαίνουν, οι προτάσεις της έκθεσης Browne προτείνουν μειώσεις 40% στην συνολική χρηματοδότηση της έρευνας και ουσιαστικά προωθούν την πλήρη αποχώρηση της κρατικής στήριξης προς τους τομείς των κοινωνικών και ανθρωπιστικών σπουδών (6).
Πριν το καλοκαίρι η διοίκηση του πανεπιστήμιου του Middlesex αποφάσισε να κλείσει ένα από τα πιο επιτυχημένα τμήματα φιλοσοφίας με τη δικαιολογία ότι ‘δεν αποδίδουν οικονομικά παρά το κύρος τους’ και να στραφεί απροκάλυπτα στο franchising αντιστοίχων τμημάτων στο εξωτερικό (7). Αντίστοιχες είναι οι καταργήσεις τμημάτων καθιερωμένων επιστημονικών κλάδων όπως της Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Bristol, ή οι άκριτες συγχωνεύσεις ‘σωτηρίας’ όπως της φιλοσοφίας με τις σπουδές τέχνης στο Essex, ή το επερχόμενο ‘πάντρεμα’ της Κοινωνιολογίας με την Κοινωνική Ανθρωπολογία στο Cambridge. Ακολουθώντας τη γραμμή μιας παράδοσης που έχει τις απαρχές της στην εκπαιδευτική πολιτική του Θατσερισμού, με την απαξίωση της κριτικής έρευνας και τη στροφή προς την ‘πρακτική γνώση’ και τα ‘σκληρά’ δεδομένα, το νέο κύμα επιθέσεων και περικοπών στις ανθρωπιστικές και κοινωνικές επιστήμες σε συνδυασμό με μια τιμωρητική λογική που διέπει την διαδικασία της μετακύλιση του κόστους του ‘προϊόντος’ της γνώσης στους ‘χρήστες’ της μέσω της αύξησης των διδάκτρων, συναντιούνται σε ένα κοινό σταυροδρόμι που στόχο έχει την αλλοτρίωση του ακαδημαϊκού χώρου από την διαδικασία σμίλευσης κριτικής σκέψης και γνώσης.
Δια-γνώσεις Αντίστασης
Έκπληξη για τον κρατικό μηχανισμό αποτέλεσε η προσέλευση 50.000 διαδηλωτών στις 10 Νοεμβρίου στην πορεία που είχαν καλέσει πανεπιστημιακές συσπειρώσεις ενάντια στις περικοπές και στα αυξημένα δίδακτρα, μία πορεία που οδήγησε στην αυθόρμητη κατάληψη του κτηρίου που στεγάζει τα γραφεία των Συντηρητικών και πήρε τη μορφή μίας από τις μεγαλύτερες διαδηλώσεις που έχει γίνει στο Λονδίνο με αιχμή τα εκπαιδευτικά.
“You say cut back, we say fight back” (Εσείς λέτε περικόψτε, εμείς αγωνιστείτε) (8)
«Οι νέοι είναι θυμωμένοι και συμμετέχουν στην οργάνωση των κινητοποιήσεων σε τέτοιο βαθμό και με τέτοιο τρόπο που είχε να κάνει την εμφάνισή της πολλά χρόνια στη χώρα», έγραφε ο Guardian λίγες μέρες μετά, δείχνοντας πόσο απρόσμενη ήταν και για τους αναλυτές η αντίσταση αυτή, (9) δίνοντας έμφαση στο γεγονός ότι ένα μαζικό κίνημα φοιτητών είναι θυμωμένο παρά το γεγονός ότι οι ίδιοι δεν θα επηρεαστούν από τις διαφαινόμενες αυξήσεις (εφόσον αυτές θα εφαρμοστούν για τους εισαχθέντες του 2013), αλλά ότι διεκδικούν εις το όνομα ενός διαφορετικού εκπαιδευτικού οράματος.
Πράγματι μια πρωτόγνωρη κίνηση αλληλεγγύης, σε ένα πανεπιστήμιο όπου τα πιο ‘καυτά θέματα’ στις εκλογές των φοιτητικών συλλόγων ήταν συνήθως η ποιότητα των αεριούχων ποτών που διατίθεται στις καντίνες και οι επενδύσεις στις αθλητικές εγκαταστάσεις. Πράγματι απρόσμενο το γεγονός ότι στις διαδηλώσεις της 24ης Νοεμβρίου που ακολούθησαν και έλαβαν χώρα σε όλες σχεδόν της πόλεις της Αγγλίας, βρέθηκαν για πρώτη φορά στους δρόμους χιλιάδες μαθητές της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης μαζί με τους φοιτητές και διδάσκοντες, σπάζοντας άλλο ένα ταμπού των πανεπιστημιακών κινητοποιήσεων όπου το δόγμα για την μη-εμπλοκή με κοινωνικές ομάδες εκτός πανεπιστημίου είχε μετατραπεί σε μια θεσμική εμμονή.
Τις μέρες που ξεκίνησε να γράφεται το άρθρο αυτό, οι καταλήψεις πανεπιστημιακών αιθουσών ξεπέρασαν τις 35, δημιουργώντας ένα δίκτυο παραγωγής πολιτικού λόγου, οργάνωσης, και εμβάπτισης μιας ολόκληρης γενιάς σε ένα αγώνα διεκδίκησης. Με προεξέχουσες αυτές στα πανεπιστήμια του Λονδίνου (UCL, LSE), στo Cambridge και στο Leeds, οι καταλήψεις λειτουργούν ως κέντρα διάδοσης και μετάδοσης τεχνογνωσίας ακτιβισμού, μετατρέπονται σε μικρά κέντρα τύπου που συντονίζουν το ‘κίνημα’, γίνονται χώροι σμίλευσης του επιστημονικού και του πολιτικού λόγου, αλλά και τόποι πολιτικής συσπείρωσης. Οι ώρες γεμίζουν με σεμινάρια και διαλέξεις από καθηγητές που δηλώνουν τη συμπαράστασή τους στις καταλήψεις, με ενημέρωση για νομικά ζητήματα και με επισκέψεις υποστήριξης εκπροσώπων σωματείων και συνδικάτων, με σχεδιασμό κοινών δράσεων με άλλα κινήματα όπως αυτό κατά της φοροδιαφυγής των μεγάλων επιχειρήσεων.
Και τελικά οι φοιτητές αντιστέκονται ‘εκπλήσσοντας την έκπληξη’ όλων εκείνων –πολιτικών, δημοσιογράφων, αλλά και κάποιων καθηγητών και φοιτητών– που έσπευσαν να καταστείλουν την φοιτητική συσπείρωση όταν άρχισε να διαφαίνεται η εμβέλειά της.
“Whose streets: OUR streets”
(Τίνος δρόμοι; Οι ΔΙΚΟΙ ΜΑΣ δρόμοι)
Εν’ όψη της συζήτησης για την ψήφιση του νόμου την Πέμπτη 9 Δεκεμβρίου η χώρα ολόκληρη βρισκόταν σε αναβρασμό. Παρά τις χαμηλές θερμοκρασίες που επικρατούσαν, το κάλεσμα για συνάντηση των κινημάτων στους δρόμους του Λονδίνου μάζεψε δεκάδες χιλιάδες φοιτητών και μαθητών με τη συμμετοχή αρκετών συνδικάτων δημοσίων υπαλλήλων, φεμινιστικών οργανώσεων, συλλόγων γονέων και δασκάλων κτλ. Παρά την διασπορά πανικού από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και παρά την βίαιη αστυνομική καταστολή, η δυναμική πνοή της διαμαρτυρίας διήρκησε πάνω από 12 ώρες ενώ στο κοινοβούλιο συζητείτο και, τελικά, ψηφιζόταν το νομοσχέδιο.
Την ημέρα εκείνη όλη η πόλη έγινε εστία εκδήλωσης δυναμικών αντιδράσεων με ομάδες διαδηλωτών να διασπώνται και να επανα-συσπειρώνονται για να αποφύγουν τις τεχνικές ελέγχου, εγκλωβισμού και καταστολής. Ο πολύωρος περιορισμός πλήθους σε συνθήκες θερμοκρασιών υπό το μηδέν, δίχως πρόσβαση σε νερό, φαγητό και τουαλέτα και η χρήση τεχνικών δημιουργίας άγχους και αβεβαιότητας (γνωστή και ως τεχνική kettling) της οποίας η νομιμότητα έχει επανειλημμένως αμφισβητηθεί, (10) χρησιμοποιήθηκε εκτενέστατα και επανειλημμένα. Και ενώ σε κάποια μέσα μαζικής ενημέρωσης το ενδιαφέρον σχεδόν μονοπωλείτο από την επίθεση που έγινε με χρώματα και ξύλα στην αλεξίσφαιρη λιμουζίνα του Πρίγκιπα Κάρολου που περνούσε από κοντινή περιοχή για να παραβρεθεί σε κάποιο γκαλά, το γεγονός ότι την ίδια ώρα πάνω από 2000 διαδηλωτές κρατήθηκαν συμπιεσμένοι πάνω σε γέφυρα του Τάμεση για περισσότερο από 3 ώρες σε συνθήκες έντονου ψύχους διαδιδόταν μόνο μέσω κάποιων μπλόγκς.
Στην πορεία αυτή υπήρξαν 43 τραυματίες που νοσηλεύτηκαν, κάποιοι με σοβαρές κρανιο-εγκεφαλικές κακώσεις, ενώ δεν έλειψαν οι συλλήψεις, οι φωτογραφίσεις προσώπων και η καταγραφή των στοιχείων κάποιων διαδηλωτών για λόγους «ασφαλείας». Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, και ειδικά το κρατικό BBC, λειτουργώντας μεροληπτικά αναπαρήγαγαν ένα λόγο από-νομιμοποίησης των αντιδράσεων συνδράμοντας στο ρόλο των ιδιωτικών Think Tanks, όπως το NETCU ή το ACPO, (11) που εκπονούν μοντέλα καταστολής σύμφωνα με τα οποία στόχος δεν είναι η αποτροπή των βίαιων πράξεων αλλά αντιθέτως η ίδια η πρόκληση βίαιων αντιδράσεων που στη συνέχεια θα μπορέσουν να χρησιμοποιηθούν σαν βάση νομιμοποίησης της καταστολής, των συλλήψεων, του αδιάκριτου πολύωρου περιορισμού του κόσμου σε συνθήκες κρύου, απομόνωσης και ανασφάλειας προκειμένου να σπάσουν το ηθικό τους, να αποτρέψουν μελλοντικές κινητοποιήσεις, εν ολίγης προκειμένου να από-νομιμοποιήσουν την όλη δυναμική κατατάσσοντάς την ως ‘εξτρεμιστική’ (12).
“We are the many. They are the few” (Είμαστε οι πολλοί. Είναι οι λίγοι)
Το νομοσχέδιο ψηφίστηκε με ισχνή πλειοψηφία 21 βουλευτών, γεγονός που θεωρήθηκε μια πρώτη επιτυχία του κινήματος και αποτέλεσμα της πίεσης που άσκησε ειδικά στο συγκυβερνών κόμμα των Φιλελεύθερων Δημοκρατών. Οι Φ.Δ. είχαν προεκλογικά τοποθετηθεί υπέρ της κατάργησης των διδάκτρων και είχαν, μάλιστα, υπογράψει διακήρυξη για την μη-αύξησή τους. Πολλοί φοιτητές αισθάνθηκαν προδομένοι και πραγματικά ‘πολιόρκησαν’ για βδομάδες τους βουλευτές του κόμματος με συνθήματα στις πορείες αλλά και με καταλήψεις τοπικών γραφείων, με αποτέλεσμα το κόμμα να διχαστεί και 28 βουλευτές από τους 57 να μην στηρίξουν το νομοσχέδιο (13).
Αν και η ανάδυση έντονων πολιτικών ορίων και ουσιαστικών αντιπαραθέσεων μέσω της εμφάνισης ενός δυναμικού κινήματος που αμφισβητεί και διεκδικεί δεν μπορεί παρά να είναι ένα σημαντικό και αισιόδοξο βήμα για μία κοινωνία όπου η σύγκλιση των πολιτικών διαχείρισης των νέων εργατικών και της νέας δεξιάς είχε επιφέρει ένα πολιτικό τέλμα, το αποτέλεσμα σε αυτή τη σύγκρουση για πολιτική ηγεμονία δεν είναι καθόλου εξασφαλισμένο. Στις φοιτητικές συνελεύσεις, στην συνομιλία με τους προπτυχιακούς φοιτητές στην τάξη, στις συζητήσεις στο δρόμο, στα σχόλια σε μπλογκς των εφημερίδων, καταλαβαίνει κανείς εύκολα ότι υπάρχει μια μεγάλη μερίδα του κόσμου που υιοθετεί πλήρως την κυβερνητική ρητορική περί ανάγκης εξατομίκευσης του κόστους της εκπαίδευσης (14). Σύμφωνα μάλιστα με πρόσφατη έρευνα του κέντρου κοινωνικών ερευνών, η βρετανική κοινωνία σήμερα υποστηρίζει ακόμα λιγότερο το κοινωνικό κράτος και την αναδιανομή από την περίοδο της Θάτσερ (15). Για ένα μεγάλο αριθμό πολιτών, ακόμα και μεταξύ αυτών που διαφωνούν με τα κυβερνητικά μέτρα, η διασύνδεση του φοιτητικού με το εργατικό κίνημα είναι ‘εξτρεμιστική’, η διαμαρτυρία στους δρόμους είναι ‘ενοχλητική’ η συμβολική κατάληψη μιας αίθουσας του πανεπιστήμιου είναι ‘ακραία’, η φθορά αντικειμένων μπορεί να θεωρηθεί ως και ‘απάνθρωπη βία’ ενώ όσοι αντιδρούν στην αστυνομική βία είναι ‘αναρχικοί’.
Και ενώ, σε αρκετές περιπτώσεις οι διοικήσεις των πανεπιστημίων έχουν αρχίσει να μηνύουν τους συμμετέχοντες σε καταλήψεις φοιτητές ή να κινούν ΕΔΕ κατά καθηγητών οι οποίοι υποστηρίζουν δημόσια τους κινηματίες φοιτητές απειλώντας με διαγραφές από το πανεπιστήμιο και απολύσεις, το κάλεσμα των ίδιων όμως για συνέχιση των κινητοποιήσεων από την νέα χρονιά, αποτελεί υπόσχεση.
Παραπομπές
1 Η έκθεση αρχικά δεν προέβλεπε ανώτατο ποσό και πρότεινε πλήρη απελευθέρωση. Ο κυβερνητικός συνασπισμός υιοθέτησε το όριο προς αποφυγή μεγαλύτερων αντιδράσεων. Σύμφωνα με κάποιες πηγές το συγκεκριμένο πόσο των 9.000 δεν προέκυψε από μελέτες οικονομικού σχεδιασμού τους κόστους φοίτησης αλλά από έρευνες ‘αγοράς’ οι οποίες εστίασαν στο ανώτερο ποσό που οι ‘χρήστες’ και τα ερωτώμενα ‘focus groups’ θα διατίθεντο να πληρώσουν.
2 Βλ. http://www.timeshighereducation.co.uk/story. asp?storycode=413843. Το ποσό αυτό αρχίζει να αποπληρώνεται εφόσον ο απόφοιτος εξασφαλίσει μόνιμη εργασία που θα του προσφέρει από 21.000 λίρες ετησίως και άνω. Ωστόσο δεδομένου του υψηλού κόστους ζωής στην Βρετανία και των επιπλέον φόρων που ένας απόφοιτος καλείται να καταβάλει όπως οι δημοτικοί φόροι (council tax) είναι φανερό ότι το βάρος ενός τέτοιου χρέους θα ακολουθεί για μια ζωή κάποιους αποφοίτους.
3 Η ‘επιλογή’ είναι αλλη μια κομβική λέξη του λεξιλογίου των μεταρρυθμίσεων η οποία είχε εκτενέστατα χρησιμοποιηθεί στην περίοδο των μεταρρυθμίσεων στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση στην Μεγάλη Βρετανία.
4 Κάποιοι καταδεικνύουν μάλιστα τα διάφορα ιδιωτικά clubs τα οποία έχουν συστήσει οι διοικητές των πανεπιστημίων, ως υπεύθυνα για τις νέες μεταρρυθμίσεις. Τα clubs αυτά λειτουργούν ως χώροι lobbying που ουσιαστικά παράγουν την πολιτική για τα πανεπιστήμια έξω από κάθε δημόσιο και κοινωνικό έλεγχο. Βλ. http://www.guardian.co.uk/education/2010/dec/09/tuition-fees-university-vice-chancellors-vote.
5 Βλ. “Securing a Sustainable Future For Higher Education In England”, γνωστό ώς Browne Report, σ. 55, http://hereview.independent.gov.uk/hereview/report/.
6 Βλ. http://www.postgraduatetoolbox.net/posts/50
7 Βλ. τη σελίδα της κίνησης για τη ‘σωτηρία’ του τμήματος http://savemdxphil.com/about/.
8 Συνθήματα από τις πορείες κατά της αύξησης διδάκτρων και κατά των περικοπών
9 http://www.guardian.co.uk/politics/2010/dec/05/lib-dems-hardest-hours-realities-of-power
10 Αν και τελικά το ανώτατο δικαστήριο στην Βρετανία τελεσιδίκησε υπέρ της χρήσης της το 2008, ομάδες νομικών ακτιβιστών από τη Μεγάλη Βρετανία σχεδιάζουν την προσφυγή κατά της πρακτικής αυτής στο ΕΔΑ (Ευρωπαϊκό δικαστήριο ανθρωπίνων δικαιωμάτων).
11 Βλ. τους ισότοπους των δύο βασικών Think Tanks που συμμετέχουν στο σχεδιασμό της αστυνομικών πρακτικών περιορισμού του πλήθους, του Εθνικού κέντρου συντονισμού κατά του εξτρεμισμού (http://www.netcu.org.uk /about/about.jsp) και της ένωσης αρχηγών της αστυνομίας http://www.acpo.police.uk/.
12 Είναι χαρακτηριστική η περίπτωση του περιβόητου αστυνομικού βαν που ‘βρέθηκε’ στη διάρκεια των διαδηλώσεων στο Λονδίνο την 24η Νοεμβρίου, άδειο και ‘παρκαρισμένο’ εν μέσω ενός μεγάλου όγκου 3000 διαδηλωτών οι οποίοι ήταν για ώρες, βίαια αποκλεισμένοι από την αστυνομία σε περιορισμένο χώρο και σε συνθήκες έντονου ψύχους. Οι σκηνές ‘βανδαλισμού’ κατά του άδειου περιπολικού από παιδιά ηλικίας 15-20 τα οποία στη διάρκεια του εννιάωρου αποκλεισμού έσπασαν τα τζάμια και τα φώτα του αυτοκινήτου, χρησιμοποιήθηκαν σαν αφορμή για αρκετές συλλήψεις, και βέβαια ‘έπαιξε’ σαν πρώτο θέμα στα βρετανικά ΜΜΕ για ημέρες.
13 Εντός του κυβερνητικού συνασπισμού 21 Φιλελεύθεροι βουλευτές καταψήφισαν, 8 απείχαν, ενώ υπήρξαν και έξι αρνητικές ψήφοι συντηρητικών.
14 Την ημέρα που ανακοινώθηκε από τον κυβερνητικό συνασπισμό συντηρητικών και φιλελευθέρων δημοκρατικών η υιοθέτηση των περισσότερων σημείων της έκθεσης του λόρδου Brown με αιχμή την μετατόπιση της χρηματοδότησης των πανεπιστημίων από το δημόσιο ταμείο στους ίδιους του ‘χρήστες’, οι πρώτες ‘αντιδράσεις’ που κυριάρχησαν στην κρατική τηλεόραση ήταν το ελάχιστο αποκαρδιωτικές και έδειχναν να επιβεβαιώνουν την εικόνα της από-πολιτικοποίησης, της πειθήνιας προσαρμογής και της απάθειας που επικρατεί σε σχέση με τις πολιτικές για την εκπαίδευση εδώ και δεκαετίες. Αν και κάποιοι μαθητές και γονείς εξέφραζαν στην κρατική τηλεόραση τη δυσαρέσκεια τους, το BBC εστίαζε ιδιαίτερα στο λόγο των όσων εν ολίγοις έλεγαν ότι ‘είναι πρόβλημα για μας αλλά τι να κάνουμε… θέλουμε πολύ να πάμε στο πανεπιστήμιο άρα θα πάρουμε ένα μεγαλύτερο εκπαιδευτικό δάνειο και θα δουλέψουμε σκληρά μετά να το αποπληρώσουμε’.
15 Βλ. http://www.guardian.co.uk/education/2010/ dec/13/social-survey-thatcherite-britain.
Ειρήνη Αβραμοπούλου, Λεωνίδας Καρακατσάνης
Eνα ασυνήθιστα ενεργό κίνημα αντίδρασης έχει κάνει την εμφάνιση του στη Μεγάλη Βρετανία με αφορμή την πρόταση νόμου για την ραγδαία αύξηση των διδάκτρων στην ανώτατη εκπαίδευση η οποία σε συνδυασμό με ένα καταιγισμό περικοπών στον ευρύτερο δημόσιο τομέα, συμπεριλαμβανομένου και του τομέα της έρευνας, δημιουργεί συνθήκες αποδεκατισμού του όποιου εναπομείναντος δημόσιου χαρακτήρα του Βρετανικού πανεπιστημίου. Η ανάδυση και εξάπλωση αυτής της κινηματικής φοιτητικής αντίστασης είναι κάτι παραπάνω από μία θετική έκπληξη. Η ηχώ των συνθημάτων που το τελευταίο διάστημα ακούγονται κατ’ επανάληψη στους δρόμους του Λονδίνου και πολλών άλλων βρετανικών πόλεων, αλλά και μέσα στις καταλήψεις πανεπιστημιακών κτιρίων, σηματοδοτούν κάτι περισσότερο από την προφανή συγκρότηση μιας μαζικής αντίδρασης απέναντι στα σκληρά κρατικά οικονομικά μέτρα· σηματοδοτούν την δυνατότητα ανασυγκρότησης της πολιτικής διαδικασίας καθεαυτής. Σε μια χώρα στην οποία το πανεπιστήμιο είχε πάψει να αποτελεί χώρο πολιτικής ώσμωσης και παραγωγής ενός διαφορετικού οραματισμού για την κοινωνία, το αναδυόμενο αυτό κίνημα αποτελεί μια ουσιαστική πηγή ανατροφοδότησης ενός πολιτικού παλμού και φέρει την αναζωογόνηση των πολιτικών αντανακλαστικών σε αναμέτρηση με το κομβικό επερώτημα για το μέλλον μιας κοινωνίας της γνώσης που βάλλεται.
Ασκήσεις επί-γνωσης: Περικοπές στη γνώση.
Στο Βρετανικό εκπαιδευτικό σύστημα η επιβολή διδάκτρων δεν είναι κάτι καινούργιο. Είχε ήδη προταθεί στα τέλη του 1990 από την κυβέρνηση των συντηρητικών και ενσωματώθηκαν με νόμο το 1998 από την, νέα τότε, κυβέρνηση των εργατικών του Tony Blair. Ωστόσο το κράτος παρέμενε φορέας χρηματοδότησης τόσο μέρους του κόστους της φοίτησης, όσο και της επιστημονικής έρευνας. Ταυτόχρονα, υπήρχε ειδική πρόνοια για παροχή χαμηλότοκων φοιτητικών δανείων αλλά και για την πλήρη απαλλαγή φοιτητών που προέρχονται από οικογένειες με χαμηλά εισοδήματα.
Με τις νέες ρυθμίσεις που τελικά ψήφισε με ισχνή πλειοψηφία στις 9 Δεκεμβρίου η κυβέρνηση συνεργασίας των Συντηρητικών του David Cameron και των Φιλελεύθερων Δημοκρατών του Nick Clegg, οι οποίες και στηρίχθηκαν στην ανεξάρτητη έκθεση για την μεταρρύθμιση στην ανώτατη εκπαίδευση του Λόρδου Browne, επιτυχημένου πρώην διευθύνων συμβούλου της εταιρίας πετρελαιοειδών BP, τίθεται υπό αμφισβήτηση ξανά ο ήδη αποδυναμωμένος ρόλος του κράτους στην εκπαίδευση. Με βάση το νέο πλέον νόμο, οι νέο-εισαγόμενοι φοιτητές, δίχως εξαιρέσεις, θα κληθούν να πληρώσουν έως και τριπλάσια δίδακτρα τα οποία μπορεί να φτάνουν ως και το ανώτατο ποσό των 9.000 λιρών (1) το χρόνο (σε αντίθεση με τις 3.290 λίρες που είχαν φτάσει ως σήμερα), το επιτόκιο του εκπαιδευτικού δάνειου θα πλησιάσει τα επιτόκια της αγοράς, ενώ θα ‘ψαλιδιστεί’ και το επίδομα φοιτητικής μέριμνας (ΕΜΑ), ένα ποσό 20-30 λιρών το μήνα ανά φοιτητή, που στόχευε στην αύξηση της προσβασιμότητας των χαμηλότερων κοινωνικών στρωμάτων στο πανεπιστήμιο.
Πληθώρα αναλύσεων κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για τη δημιουργία απροσπέλαστων ταξικών εμποδίων, για το ‘πάγωμα’ της κοινωνικής κινητικότητας, για τον ελιτισμό της εκπαίδευσης, ενώ ταυτόχρονα, η κυβέρνηση εμβαπτίζει σε μια ‘κουλτούρα του χρέους’ τους νέους εκείνους που θα βρεθούν τελικά εντός των πυλών του εκπαιδευτικού συστήματος. Ένας φοιτητής ή μία φοιτήτρια στο τέλος της τριετής φοίτησης μπορεί να βρεθεί με χρέος που θα αγγίζει το ποσό των 40.000 λιρών (2) υπό την επίγνωση ότι θα πληρώνει μία ακριβή εκπαίδευση για να εξασφαλίσει μία δουλεία με καλό εισόδημα προκειμένου να εξοφλήσει το χρέος του δανείου που χρειάστηκε να πάρει για να σπουδάσει. Ένας φαύλος κύκλος αποπληρωμής όπου το κόστος της γνώσης είναι υπόλογο σε αντίστοιχους απολογισμούς/υπολογισμούς.
Το δύσκολα ανατρέψιμο αποτέλεσμα αυτών των μεταρρυθμίσεων είναι ότι αποτελούν ολοκλήρωση μίας εδώ και χρόνια επιχειρούμενης απαξίωσης της γνώσης ως δημόσιου αγαθού, και διασύνδεσής της με ένα πολύπλοκο, προσωποποιημένο και εξατομικευμένο, στην ουσία του φαιδρό, σύστημα λειτουργιστικών μηχανισμών μιας αγοραίας λογι(στικ)ής: το πανεπιστήμιο μετατρέπεται σε πολυτέλεια, η γνώση μετατρέπεται σε ένα μετρήσιμο ‘εφόδιο’ για καλύτερη εξαγορά της μετέπειτα μισθολογικής κλίμακας, του καλύτερου ‘deal’, της καλύτερης ‘επιλογής’ (3).
Η λογι(στι)κή αυτή έχει ήδη δρομολογηθεί από καιρό μέσω του ανεξέλεγκτου ρόλου των ‘μάνατζερ’ και των διοικητών των πανεπιστημίων στους οποίους ανατίθεται η προώθηση των ιδρυμάτων που διοικούν μέσω καθαρά επιχειρηματικών κριτηρίων (4). Δεν είναι τυχαίο ότι στην έκθεση Browne η λέξη ‘επιχείρηση’ εμφανίζεται τέσσερις φορές περισσότερο από την λέξη ‘επιστήμη’, ενώ η απαξίωση της εμβάθυνσης της γνωστικής διαδικασίας αντανακλάται στον τρόπο που η έκθεση αναφέρεται στην σημασία των μεταπτυχιακών σπουδών τονίζοντας ότι αυτές παράγουν «πρωταρχικά προσωπικά παρά κοινωνικά οφέλη» (5). Σε ευθυγράμμιση και επικύρωση των όσων ήδη συμβαίνουν, οι προτάσεις της έκθεσης Browne προτείνουν μειώσεις 40% στην συνολική χρηματοδότηση της έρευνας και ουσιαστικά προωθούν την πλήρη αποχώρηση της κρατικής στήριξης προς τους τομείς των κοινωνικών και ανθρωπιστικών σπουδών (6).
Πριν το καλοκαίρι η διοίκηση του πανεπιστήμιου του Middlesex αποφάσισε να κλείσει ένα από τα πιο επιτυχημένα τμήματα φιλοσοφίας με τη δικαιολογία ότι ‘δεν αποδίδουν οικονομικά παρά το κύρος τους’ και να στραφεί απροκάλυπτα στο franchising αντιστοίχων τμημάτων στο εξωτερικό (7). Αντίστοιχες είναι οι καταργήσεις τμημάτων καθιερωμένων επιστημονικών κλάδων όπως της Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Bristol, ή οι άκριτες συγχωνεύσεις ‘σωτηρίας’ όπως της φιλοσοφίας με τις σπουδές τέχνης στο Essex, ή το επερχόμενο ‘πάντρεμα’ της Κοινωνιολογίας με την Κοινωνική Ανθρωπολογία στο Cambridge. Ακολουθώντας τη γραμμή μιας παράδοσης που έχει τις απαρχές της στην εκπαιδευτική πολιτική του Θατσερισμού, με την απαξίωση της κριτικής έρευνας και τη στροφή προς την ‘πρακτική γνώση’ και τα ‘σκληρά’ δεδομένα, το νέο κύμα επιθέσεων και περικοπών στις ανθρωπιστικές και κοινωνικές επιστήμες σε συνδυασμό με μια τιμωρητική λογική που διέπει την διαδικασία της μετακύλιση του κόστους του ‘προϊόντος’ της γνώσης στους ‘χρήστες’ της μέσω της αύξησης των διδάκτρων, συναντιούνται σε ένα κοινό σταυροδρόμι που στόχο έχει την αλλοτρίωση του ακαδημαϊκού χώρου από την διαδικασία σμίλευσης κριτικής σκέψης και γνώσης.
Δια-γνώσεις Αντίστασης
Έκπληξη για τον κρατικό μηχανισμό αποτέλεσε η προσέλευση 50.000 διαδηλωτών στις 10 Νοεμβρίου στην πορεία που είχαν καλέσει πανεπιστημιακές συσπειρώσεις ενάντια στις περικοπές και στα αυξημένα δίδακτρα, μία πορεία που οδήγησε στην αυθόρμητη κατάληψη του κτηρίου που στεγάζει τα γραφεία των Συντηρητικών και πήρε τη μορφή μίας από τις μεγαλύτερες διαδηλώσεις που έχει γίνει στο Λονδίνο με αιχμή τα εκπαιδευτικά.
“You say cut back, we say fight back” (Εσείς λέτε περικόψτε, εμείς αγωνιστείτε) (8)
«Οι νέοι είναι θυμωμένοι και συμμετέχουν στην οργάνωση των κινητοποιήσεων σε τέτοιο βαθμό και με τέτοιο τρόπο που είχε να κάνει την εμφάνισή της πολλά χρόνια στη χώρα», έγραφε ο Guardian λίγες μέρες μετά, δείχνοντας πόσο απρόσμενη ήταν και για τους αναλυτές η αντίσταση αυτή, (9) δίνοντας έμφαση στο γεγονός ότι ένα μαζικό κίνημα φοιτητών είναι θυμωμένο παρά το γεγονός ότι οι ίδιοι δεν θα επηρεαστούν από τις διαφαινόμενες αυξήσεις (εφόσον αυτές θα εφαρμοστούν για τους εισαχθέντες του 2013), αλλά ότι διεκδικούν εις το όνομα ενός διαφορετικού εκπαιδευτικού οράματος.
Πράγματι μια πρωτόγνωρη κίνηση αλληλεγγύης, σε ένα πανεπιστήμιο όπου τα πιο ‘καυτά θέματα’ στις εκλογές των φοιτητικών συλλόγων ήταν συνήθως η ποιότητα των αεριούχων ποτών που διατίθεται στις καντίνες και οι επενδύσεις στις αθλητικές εγκαταστάσεις. Πράγματι απρόσμενο το γεγονός ότι στις διαδηλώσεις της 24ης Νοεμβρίου που ακολούθησαν και έλαβαν χώρα σε όλες σχεδόν της πόλεις της Αγγλίας, βρέθηκαν για πρώτη φορά στους δρόμους χιλιάδες μαθητές της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης μαζί με τους φοιτητές και διδάσκοντες, σπάζοντας άλλο ένα ταμπού των πανεπιστημιακών κινητοποιήσεων όπου το δόγμα για την μη-εμπλοκή με κοινωνικές ομάδες εκτός πανεπιστημίου είχε μετατραπεί σε μια θεσμική εμμονή.
Τις μέρες που ξεκίνησε να γράφεται το άρθρο αυτό, οι καταλήψεις πανεπιστημιακών αιθουσών ξεπέρασαν τις 35, δημιουργώντας ένα δίκτυο παραγωγής πολιτικού λόγου, οργάνωσης, και εμβάπτισης μιας ολόκληρης γενιάς σε ένα αγώνα διεκδίκησης. Με προεξέχουσες αυτές στα πανεπιστήμια του Λονδίνου (UCL, LSE), στo Cambridge και στο Leeds, οι καταλήψεις λειτουργούν ως κέντρα διάδοσης και μετάδοσης τεχνογνωσίας ακτιβισμού, μετατρέπονται σε μικρά κέντρα τύπου που συντονίζουν το ‘κίνημα’, γίνονται χώροι σμίλευσης του επιστημονικού και του πολιτικού λόγου, αλλά και τόποι πολιτικής συσπείρωσης. Οι ώρες γεμίζουν με σεμινάρια και διαλέξεις από καθηγητές που δηλώνουν τη συμπαράστασή τους στις καταλήψεις, με ενημέρωση για νομικά ζητήματα και με επισκέψεις υποστήριξης εκπροσώπων σωματείων και συνδικάτων, με σχεδιασμό κοινών δράσεων με άλλα κινήματα όπως αυτό κατά της φοροδιαφυγής των μεγάλων επιχειρήσεων.
Και τελικά οι φοιτητές αντιστέκονται ‘εκπλήσσοντας την έκπληξη’ όλων εκείνων –πολιτικών, δημοσιογράφων, αλλά και κάποιων καθηγητών και φοιτητών– που έσπευσαν να καταστείλουν την φοιτητική συσπείρωση όταν άρχισε να διαφαίνεται η εμβέλειά της.
“Whose streets: OUR streets”
(Τίνος δρόμοι; Οι ΔΙΚΟΙ ΜΑΣ δρόμοι)
Εν’ όψη της συζήτησης για την ψήφιση του νόμου την Πέμπτη 9 Δεκεμβρίου η χώρα ολόκληρη βρισκόταν σε αναβρασμό. Παρά τις χαμηλές θερμοκρασίες που επικρατούσαν, το κάλεσμα για συνάντηση των κινημάτων στους δρόμους του Λονδίνου μάζεψε δεκάδες χιλιάδες φοιτητών και μαθητών με τη συμμετοχή αρκετών συνδικάτων δημοσίων υπαλλήλων, φεμινιστικών οργανώσεων, συλλόγων γονέων και δασκάλων κτλ. Παρά την διασπορά πανικού από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και παρά την βίαιη αστυνομική καταστολή, η δυναμική πνοή της διαμαρτυρίας διήρκησε πάνω από 12 ώρες ενώ στο κοινοβούλιο συζητείτο και, τελικά, ψηφιζόταν το νομοσχέδιο.
Την ημέρα εκείνη όλη η πόλη έγινε εστία εκδήλωσης δυναμικών αντιδράσεων με ομάδες διαδηλωτών να διασπώνται και να επανα-συσπειρώνονται για να αποφύγουν τις τεχνικές ελέγχου, εγκλωβισμού και καταστολής. Ο πολύωρος περιορισμός πλήθους σε συνθήκες θερμοκρασιών υπό το μηδέν, δίχως πρόσβαση σε νερό, φαγητό και τουαλέτα και η χρήση τεχνικών δημιουργίας άγχους και αβεβαιότητας (γνωστή και ως τεχνική kettling) της οποίας η νομιμότητα έχει επανειλημμένως αμφισβητηθεί, (10) χρησιμοποιήθηκε εκτενέστατα και επανειλημμένα. Και ενώ σε κάποια μέσα μαζικής ενημέρωσης το ενδιαφέρον σχεδόν μονοπωλείτο από την επίθεση που έγινε με χρώματα και ξύλα στην αλεξίσφαιρη λιμουζίνα του Πρίγκιπα Κάρολου που περνούσε από κοντινή περιοχή για να παραβρεθεί σε κάποιο γκαλά, το γεγονός ότι την ίδια ώρα πάνω από 2000 διαδηλωτές κρατήθηκαν συμπιεσμένοι πάνω σε γέφυρα του Τάμεση για περισσότερο από 3 ώρες σε συνθήκες έντονου ψύχους διαδιδόταν μόνο μέσω κάποιων μπλόγκς.
Στην πορεία αυτή υπήρξαν 43 τραυματίες που νοσηλεύτηκαν, κάποιοι με σοβαρές κρανιο-εγκεφαλικές κακώσεις, ενώ δεν έλειψαν οι συλλήψεις, οι φωτογραφίσεις προσώπων και η καταγραφή των στοιχείων κάποιων διαδηλωτών για λόγους «ασφαλείας». Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, και ειδικά το κρατικό BBC, λειτουργώντας μεροληπτικά αναπαρήγαγαν ένα λόγο από-νομιμοποίησης των αντιδράσεων συνδράμοντας στο ρόλο των ιδιωτικών Think Tanks, όπως το NETCU ή το ACPO, (11) που εκπονούν μοντέλα καταστολής σύμφωνα με τα οποία στόχος δεν είναι η αποτροπή των βίαιων πράξεων αλλά αντιθέτως η ίδια η πρόκληση βίαιων αντιδράσεων που στη συνέχεια θα μπορέσουν να χρησιμοποιηθούν σαν βάση νομιμοποίησης της καταστολής, των συλλήψεων, του αδιάκριτου πολύωρου περιορισμού του κόσμου σε συνθήκες κρύου, απομόνωσης και ανασφάλειας προκειμένου να σπάσουν το ηθικό τους, να αποτρέψουν μελλοντικές κινητοποιήσεις, εν ολίγης προκειμένου να από-νομιμοποιήσουν την όλη δυναμική κατατάσσοντάς την ως ‘εξτρεμιστική’ (12).
“We are the many. They are the few” (Είμαστε οι πολλοί. Είναι οι λίγοι)
Το νομοσχέδιο ψηφίστηκε με ισχνή πλειοψηφία 21 βουλευτών, γεγονός που θεωρήθηκε μια πρώτη επιτυχία του κινήματος και αποτέλεσμα της πίεσης που άσκησε ειδικά στο συγκυβερνών κόμμα των Φιλελεύθερων Δημοκρατών. Οι Φ.Δ. είχαν προεκλογικά τοποθετηθεί υπέρ της κατάργησης των διδάκτρων και είχαν, μάλιστα, υπογράψει διακήρυξη για την μη-αύξησή τους. Πολλοί φοιτητές αισθάνθηκαν προδομένοι και πραγματικά ‘πολιόρκησαν’ για βδομάδες τους βουλευτές του κόμματος με συνθήματα στις πορείες αλλά και με καταλήψεις τοπικών γραφείων, με αποτέλεσμα το κόμμα να διχαστεί και 28 βουλευτές από τους 57 να μην στηρίξουν το νομοσχέδιο (13).
Αν και η ανάδυση έντονων πολιτικών ορίων και ουσιαστικών αντιπαραθέσεων μέσω της εμφάνισης ενός δυναμικού κινήματος που αμφισβητεί και διεκδικεί δεν μπορεί παρά να είναι ένα σημαντικό και αισιόδοξο βήμα για μία κοινωνία όπου η σύγκλιση των πολιτικών διαχείρισης των νέων εργατικών και της νέας δεξιάς είχε επιφέρει ένα πολιτικό τέλμα, το αποτέλεσμα σε αυτή τη σύγκρουση για πολιτική ηγεμονία δεν είναι καθόλου εξασφαλισμένο. Στις φοιτητικές συνελεύσεις, στην συνομιλία με τους προπτυχιακούς φοιτητές στην τάξη, στις συζητήσεις στο δρόμο, στα σχόλια σε μπλογκς των εφημερίδων, καταλαβαίνει κανείς εύκολα ότι υπάρχει μια μεγάλη μερίδα του κόσμου που υιοθετεί πλήρως την κυβερνητική ρητορική περί ανάγκης εξατομίκευσης του κόστους της εκπαίδευσης (14). Σύμφωνα μάλιστα με πρόσφατη έρευνα του κέντρου κοινωνικών ερευνών, η βρετανική κοινωνία σήμερα υποστηρίζει ακόμα λιγότερο το κοινωνικό κράτος και την αναδιανομή από την περίοδο της Θάτσερ (15). Για ένα μεγάλο αριθμό πολιτών, ακόμα και μεταξύ αυτών που διαφωνούν με τα κυβερνητικά μέτρα, η διασύνδεση του φοιτητικού με το εργατικό κίνημα είναι ‘εξτρεμιστική’, η διαμαρτυρία στους δρόμους είναι ‘ενοχλητική’ η συμβολική κατάληψη μιας αίθουσας του πανεπιστήμιου είναι ‘ακραία’, η φθορά αντικειμένων μπορεί να θεωρηθεί ως και ‘απάνθρωπη βία’ ενώ όσοι αντιδρούν στην αστυνομική βία είναι ‘αναρχικοί’.
Και ενώ, σε αρκετές περιπτώσεις οι διοικήσεις των πανεπιστημίων έχουν αρχίσει να μηνύουν τους συμμετέχοντες σε καταλήψεις φοιτητές ή να κινούν ΕΔΕ κατά καθηγητών οι οποίοι υποστηρίζουν δημόσια τους κινηματίες φοιτητές απειλώντας με διαγραφές από το πανεπιστήμιο και απολύσεις, το κάλεσμα των ίδιων όμως για συνέχιση των κινητοποιήσεων από την νέα χρονιά, αποτελεί υπόσχεση.
Παραπομπές
1 Η έκθεση αρχικά δεν προέβλεπε ανώτατο ποσό και πρότεινε πλήρη απελευθέρωση. Ο κυβερνητικός συνασπισμός υιοθέτησε το όριο προς αποφυγή μεγαλύτερων αντιδράσεων. Σύμφωνα με κάποιες πηγές το συγκεκριμένο πόσο των 9.000 δεν προέκυψε από μελέτες οικονομικού σχεδιασμού τους κόστους φοίτησης αλλά από έρευνες ‘αγοράς’ οι οποίες εστίασαν στο ανώτερο ποσό που οι ‘χρήστες’ και τα ερωτώμενα ‘focus groups’ θα διατίθεντο να πληρώσουν.
2 Βλ. http://www.timeshighereducation.co.uk/story. asp?storycode=413843. Το ποσό αυτό αρχίζει να αποπληρώνεται εφόσον ο απόφοιτος εξασφαλίσει μόνιμη εργασία που θα του προσφέρει από 21.000 λίρες ετησίως και άνω. Ωστόσο δεδομένου του υψηλού κόστους ζωής στην Βρετανία και των επιπλέον φόρων που ένας απόφοιτος καλείται να καταβάλει όπως οι δημοτικοί φόροι (council tax) είναι φανερό ότι το βάρος ενός τέτοιου χρέους θα ακολουθεί για μια ζωή κάποιους αποφοίτους.
3 Η ‘επιλογή’ είναι αλλη μια κομβική λέξη του λεξιλογίου των μεταρρυθμίσεων η οποία είχε εκτενέστατα χρησιμοποιηθεί στην περίοδο των μεταρρυθμίσεων στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση στην Μεγάλη Βρετανία.
4 Κάποιοι καταδεικνύουν μάλιστα τα διάφορα ιδιωτικά clubs τα οποία έχουν συστήσει οι διοικητές των πανεπιστημίων, ως υπεύθυνα για τις νέες μεταρρυθμίσεις. Τα clubs αυτά λειτουργούν ως χώροι lobbying που ουσιαστικά παράγουν την πολιτική για τα πανεπιστήμια έξω από κάθε δημόσιο και κοινωνικό έλεγχο. Βλ. http://www.guardian.co.uk/education/2010/dec/09/tuition-fees-university-vice-chancellors-vote.
5 Βλ. “Securing a Sustainable Future For Higher Education In England”, γνωστό ώς Browne Report, σ. 55, http://hereview.independent.gov.uk/hereview/report/.
6 Βλ. http://www.postgraduatetoolbox.net/posts/50
7 Βλ. τη σελίδα της κίνησης για τη ‘σωτηρία’ του τμήματος http://savemdxphil.com/about/.
8 Συνθήματα από τις πορείες κατά της αύξησης διδάκτρων και κατά των περικοπών
9 http://www.guardian.co.uk/politics/2010/dec/05/lib-dems-hardest-hours-realities-of-power
10 Αν και τελικά το ανώτατο δικαστήριο στην Βρετανία τελεσιδίκησε υπέρ της χρήσης της το 2008, ομάδες νομικών ακτιβιστών από τη Μεγάλη Βρετανία σχεδιάζουν την προσφυγή κατά της πρακτικής αυτής στο ΕΔΑ (Ευρωπαϊκό δικαστήριο ανθρωπίνων δικαιωμάτων).
11 Βλ. τους ισότοπους των δύο βασικών Think Tanks που συμμετέχουν στο σχεδιασμό της αστυνομικών πρακτικών περιορισμού του πλήθους, του Εθνικού κέντρου συντονισμού κατά του εξτρεμισμού (http://www.netcu.org.uk /about/about.jsp) και της ένωσης αρχηγών της αστυνομίας http://www.acpo.police.uk/.
12 Είναι χαρακτηριστική η περίπτωση του περιβόητου αστυνομικού βαν που ‘βρέθηκε’ στη διάρκεια των διαδηλώσεων στο Λονδίνο την 24η Νοεμβρίου, άδειο και ‘παρκαρισμένο’ εν μέσω ενός μεγάλου όγκου 3000 διαδηλωτών οι οποίοι ήταν για ώρες, βίαια αποκλεισμένοι από την αστυνομία σε περιορισμένο χώρο και σε συνθήκες έντονου ψύχους. Οι σκηνές ‘βανδαλισμού’ κατά του άδειου περιπολικού από παιδιά ηλικίας 15-20 τα οποία στη διάρκεια του εννιάωρου αποκλεισμού έσπασαν τα τζάμια και τα φώτα του αυτοκινήτου, χρησιμοποιήθηκαν σαν αφορμή για αρκετές συλλήψεις, και βέβαια ‘έπαιξε’ σαν πρώτο θέμα στα βρετανικά ΜΜΕ για ημέρες.
13 Εντός του κυβερνητικού συνασπισμού 21 Φιλελεύθεροι βουλευτές καταψήφισαν, 8 απείχαν, ενώ υπήρξαν και έξι αρνητικές ψήφοι συντηρητικών.
14 Την ημέρα που ανακοινώθηκε από τον κυβερνητικό συνασπισμό συντηρητικών και φιλελευθέρων δημοκρατικών η υιοθέτηση των περισσότερων σημείων της έκθεσης του λόρδου Brown με αιχμή την μετατόπιση της χρηματοδότησης των πανεπιστημίων από το δημόσιο ταμείο στους ίδιους του ‘χρήστες’, οι πρώτες ‘αντιδράσεις’ που κυριάρχησαν στην κρατική τηλεόραση ήταν το ελάχιστο αποκαρδιωτικές και έδειχναν να επιβεβαιώνουν την εικόνα της από-πολιτικοποίησης, της πειθήνιας προσαρμογής και της απάθειας που επικρατεί σε σχέση με τις πολιτικές για την εκπαίδευση εδώ και δεκαετίες. Αν και κάποιοι μαθητές και γονείς εξέφραζαν στην κρατική τηλεόραση τη δυσαρέσκεια τους, το BBC εστίαζε ιδιαίτερα στο λόγο των όσων εν ολίγοις έλεγαν ότι ‘είναι πρόβλημα για μας αλλά τι να κάνουμε… θέλουμε πολύ να πάμε στο πανεπιστήμιο άρα θα πάρουμε ένα μεγαλύτερο εκπαιδευτικό δάνειο και θα δουλέψουμε σκληρά μετά να το αποπληρώσουμε’.
15 Βλ. http://www.guardian.co.uk/education/2010/ dec/13/social-survey-thatcherite-britain.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου