Πώς το κίνημα κατάργησε το νόμο 815

πηγή: Πολιτικό Καφενείο
της Ντίνας Χαριτάτου

Σε κάθε περίοδο μεγάλων φοιτητικών κινητοποιήσεων, που το κίνημα βρίσκεται σε έξαρση και αγωνιστική εγρήγορση, σε όλα τα αμφιθέατρα των σχολών, στις γενικές συνελεύσεις των συλλόγων και στις πορείες, ανοίγει ένας τεράστιος κύκλος συζητήσεων και πολιτικής αντιπαράθεσης μεταξύ των φοιτητών με το ίδιο πάντοτε ζητούμενο. Να βρεθεί και να υιοθετηθεί από τον κόσμο το πολιτικό περιεχόμενο και η στρατηγική στόχευση που μπορούν να προσανατολίσουν με σαφή τρόπο το κίνημα, να του δώσουν νικηφόρα προοπτική και να δημιουργήσουν όρους ανατροπής και κατάργησης των εκάστοτε προωθούμενων αντιδραστικών κυβερνητικών πολιτικών σχεδιασμών και νόμων στο χώρο της εκπαίδευσης. Απ' αυτή την άποψη, αξίζει να δούμε το πώς εξελίχθηκε η μάχη για την κατάργηση του νόμου 815.

Τον Αύγουστο του 1978, κατά την περίοδο των καλοκαιρινών διακοπών, η κυβέρνηση Κωνσταντίνου Καραμανλή ψηφίζει άρον άρον το νόμο 815 για την οργάνωση και τη λειτουργία των ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων. Με το πρόσχημα πως κρίνεται επιβεβλημένος ο εκσυγχρονισμός της απαρχαιωμένης δομής της ανώτατης εκπαίδευσης, περνά μια σειρά μέτρων τα οποία έρχονται να χτυπήσουν κατακτημένα δικαιώματα του φοιτητικού κινήματος και να δημιουργήσουν μια παιδεία με ξεκάθαρα ταξικά χαρακτηριστικά. Πιο συγκεκριμένα, διατάξεις του νόμου περιορίζουν το πανεπιστημιακό άσυλο, επιβάλλουν κυβερνητικό έλεγχο στο φοιτητικό συνδικαλισμό και αποκλείουν τη συμμετοχή των φοιτητών από όλα τα πανεπιστημιακά όργανα. Συν τοις άλλοις, αλλάζει άρδην και ο τρόπος εξέτασης. Καθιερώνεται το σύστημα των εξαμηνιαίων μαθημάτων, καταργείται η τρίτη εξεταστική περίοδος και η τέταρτη πτυχιακή και θεσμοθετείται η μεταφορά των μαθημάτων από το ένα έτος στο επόμενο. Μάλιστα, με «παντιέρα» τον τερματισμό του φαινόμενου των «αιώνιων φοιτητών», η κυβέρνηση δεν διστάζει να επιβάλλει την υποχρεωτική διαγραφή των φοιτητών που δεν ολοκληρώνουν τις σπουδές τους στην προβλεπόμενη κανονική διάρκεια σπουδών, προσαυξημένη κατά δύο έτη.

Η ψήφιση του νόμου 815 πυροδοτεί αμέσως μεγάλες αντιδράσεις από την πλευρά των φοιτητών. Όλες οι δυνάμεις του φοιτητικού κινήματος τάσσονται εναντίον του νόμου, με εξαίρεση τη ΔΑΠ, της οποίας βέβαια η επιρροή τότε μόλις και μετά βίας άγγιζε το 12% στις φοιτητικές εκλογές. Ταυτόχρονα όμως, παρατηρείται και μεγάλη διαφορά στην τακτική και στον τρόπο αντιμετώπισης του νέου νόμου και γίνονται διακριτές δύο διαφορετικές πολιτικές αντιλήψεις. Από τη μια υπάρχουν οι τρεις μεγάλες φοιτητικές παρατάξεις, η Πανσπουδαστική, η ΠΑΣΠ και ο Δημοκρατικός Αγώνας (που πρόσκειται στο ΚΚΕ Εσωτερικού), οι οποίες ελέγχουν την ΕΦΕΕ. Οι δυνάμεις αυτές κάνουν αναφορά για μη εφαρμογή του νόμου στην πράξη, εκτιμώντας πως μια κατά μέτωπο ρήξη με την κυβέρνηση δεν θα έφερνε κανένα αποτέλεσμα, προτείνοντας έτσι μετριοπαθείς μορφές αγώνα. Από την άλλη, οι οργανώσεις της εξωκοινοβουλευτικής Αριστεράς, αυτόνομες αριστερές συσπειρώσεις και αναρχικοί προτείνουν καταλήψεις διαρκείας με αίτημα την κατάργηση του νόμου, προχωρώντας μάλιστα και στη σύσταση συντονιστικών επιτροπών κατάληψης στις σχολές όπου εξασφάλιζαν την πλειοψηφία στις γενικές συνελεύσεις, πέρα από τα θεσμοποιημένα όργανα του επίσημου φοιτητικού συνδικαλισμού. Καταφέρνουν και αυξάνουν συνεχώς την πίεση προς τις μεγάλες φοιτητικές παρατάξεις, προκαλώντας τους και σημαντικές φθορές. Η ΚΝΕ αντιμετωπίζει μαζικές αποχωρήσεις μελών της, ενώ μεγάλη είναι η αμφισβήτηση της επίσημης γραμμής και στο εσωτερικό της. Επιπλέον, σε ανοικτή διάσπαση οδηγείται η νεολαία του ΚΚΕ Εσωτερικού, η ΕΚΟΝ Ρήγας Φεραίος, καθώς δημιουργείται η οργάνωση ΕΚΟΝ Ρήγας Φεραίος - Β' Πανελλαδική Συνδιάσκεψη, η οποία μάλιστα κατεβαίνει ανεξάρτητη στις φοιτητικές εκλογές της 23ης Φεβρουαρίου του 1978. Τα αποτελέσματα των εκλογών αναδεικνύουν την Πανσπουδαστική πάλι πρώτη δύναμη, δεύτερη την ΠΑΣΠ, ενώ οι δυνάμεις της άλλοτε ενιαίας νεολαίας του ΚΚΕ Εσωτερικού μοιράζονται στη μέση. Έτσι αν και εκλογικά ελαφρώς αποδυναμωμένο, το μπλοκ των τριών μεγάλων οργανώσεων ηγεμονεύει ακόμη στο φοιτητικό κίνημα. Το καλοκαίρι του 1979 αρκετοί φοιτητικοί σύλλογοι διοργανώνουν εκδηλώσεις και κάνουν εξορμήσεις στις εργατικές γειτονιές της Αθήνας με στόχο να κερδίσουν την υποστήριξη πλατιών λαϊκών στρωμάτων.

Με την έναρξη του νέου ακαδημαϊκού έτους, έχουμε και τον πρώτο γύρο γενικών συνελεύσεων από τον οποίο δημιουργείται ένα μειοψηφικό μεν, άκρως δυναμικό και αναπτυσσόμενο δε μπλοκ καταλήψεων διαρκείας. Στον εορτασμό του Πολυτεχνείου, η διάσπαση του φοιτητικού κινήματος παίρνει και τυπικά πλέον σάρκα και οστά, καθώς στην πορεία συγκροτούνται δύο ξεχωριστά μπλοκ. Ένα με πανό της ΕΦΕΕ και ένα με πανό των συντονιστικών επιτροπών κατάληψης. Στις 29 Νοέμβρη διοργανώνεται από την ΕΦΕΕ, με τη διακριτή συμμετοχή και των επιτροπών κατάληψης, τεράστια πορεία στο κέντρο της Αθήνας, μετά το τέλος της οποίας ο τότε υπουργός Παιδείας Γ. Βαρβιτσιώτης αποκλείει κάθε ενδεχόμενο αναθεώρησης του νόμου 815. Η στάση αυτή της κυβέρνησης δίνει ώθηση στις ριζοσπαστικές δυνάμεις του κινήματος, με αποτέλεσμα ακόμη περισσότεροι φοιτητικοί σύλλογοι να μπουν στο μπλοκ κατάληψης. Η ΕΦΕΕ αναγκάζεται να κηρύξει τριήμερη προειδοποιητική αποχή, 16 με 18 Δεκέμβρη.

Η κυβέρνηση σε μια προσπάθεια να οδηγήσει το κίνημα σε ύφεση, προχωρεί σε κλείσιμο των σχολών για τις διακοπές των Χριστουγέννων, δέκα μέρες νωρίτερα, κάτι που οδηγεί σε σχεδόν ομόφωνη απόφαση του ΚΣ της ΕΦΕΕ για κατάληψη όλων των πανεπιστημίων της χώρας μέχρι την τελική κατάργηση του νόμου 815. Στις 14 Δεκέμβρη 1979 πραγματοποιείται η μεγαλύτερη φοιτητική διαδήλωση στο υπουργείο Παιδείας. Στις καταλήψεις των σχολών, όπου οι φοιτητές συμμετέχουν μαζικά, στήνονται αυτοσχέδιοι ραδιοφωνικοί σταθμοί και πραγματοποιούνται πληθώρα εκδηλώσεων και συναυλιών. Μπροστά σε αυτές τις εξελίξεις, η κυβέρνηση υποχρεούται σε άτακτη υποχώρηση, και ο Κ. Καραμανλής στις 3 Ιανουαρίου 1980 ανακοινώνει σε όλους τους πρυτάνεις των πανεπιστημίων, το πάγωμα της εφαρμογής του νόμου 815. Το φοιτητικό κίνημα πετυχαίνει μια μεγάλη νίκη και η Δεξιά αναγκάζεται να αποσύρει και να πετάξει στο καλάθι των αχρήστων ένα νόμο του κράτους, που πριν λίγο καιρό η ίδια είχε ψηφίσει.