του Ονειρμού
Αγαπητό και αγωνιστικό φοιτηταριάτο,
ΕΛΕΟΣ πια με την ''διαλεκτική'' όπου μας βολεύει! Κουράστηκα να ακούω ότι το ένα και το άλλο έχουν μια ''διαλεκτική σχέση'', ότι όλα αλληλεπιδρούν ''διαλεκτικά'' μεταξύ τους, και το κορυφαίο, ότι ένα πολιτικό μόρφωμα λειτουργεί με βάση το ''διαλεκτικό τρίπτυχο'', θέση-αντίθεση-σύνθεση. Εδώ γελάμε. Ας τα πιάσουμε ένα ένα:
Δύο πράγματα έχουν ''διαλεκτική σχέση'' μεταξύ τους. Στην καλύτερη περίπτωση αυτή η ατάκα μας λέει ότι υπάρχει κάποια ''αλληλεπίδραση'', έχουμε δηλαδή μια αιτιώδη σχέση διπλής κατεύθυνσης. Η αιτία γίνεται αποτέλεσμα και το αποτέλεσμα αιτία. Αυτό βέβαια θα μπορούσαμε να το πούμε για κάθε ορατή ''αλληλεπίδραση''. Εν τέλει όλα αλληλεπιδρούν στην κοινωνία και τον κόσμο, το φτέρνισμα μιας πεταλούδας προκαλεί αλυσιδωτές αναταράξεις και μετατοπίσεις σε όλο το σύμπαν. Έτσι που καταλήγεις να έχεις μια αιτιότητα του κοινωνικού όλου προς την κάθε επιμέρους στιγμή της ολότητας, που έλεγε και ο Αντόρνο. Και όχι μια αιτιότητα ή ''αλληλεπίδραση'' ανά ζεύγη πραγμάτων. Τί νόημα έχει να επισημαίνεις ότι δύο πράγματα και τελικά όλα αλληλεπιδρούν το ένα με το άλλο; Ελάχιστο.
Συνήθως η ντρίπλα διά της αλληλεπίδρασης λέγεται όταν υπάρχει αντιπαράθεση για το τί είναι πιο σημαντικό, το Α ή το Β. Αρχικά, η κάθε πλευρά προσπαθεί να αποδείξει ότι το Α ή το Β είναι η αιτία του άλλου. Στη συνέχεια κάποιος σοφιστής της διαλεκτικής μας πληροφορεί ότι τελικά υπάρχει μια ''διαλεκτική σχέση'' μεταξύ των δύο, αλλά πρέπει να επιλέξουμε το Α ή το Β. Ουσιαστικά η αντιπαράθεση γίνεται για να προσδιοριστεί το ''κυρίαρχο'' σε μια σχέση αλληλεπίδρασης. Είναι μια χαώδης παράσταση το να λέμε ότι όλα τελικά αλληλεπιδρούν, και να συσκοτίζουμε την διαπίστωση αυτή με το ότι βρίσκονται σε ''διαλεκτική σχέση''. Ούτε όλα είναι ''σημαντικά'', γιατί ''αλληλεπιδρούν'', και έτσι πρέπει να τα κάνουμε όλα ταυτόχρονα. Η κρίσιμη διαφορά βρίσκεται στην ιεράρχηση του Α ή του Β, στο ποιό θα τεθεί ως προτεραιότητα για τη δράση. Όλα τα άλλα είναι ένας φαύλος κύκλος. Και φυσικά τα περί διαλεκτικής είναι παπάτζες.
Η διαλεκτική έχει η ίδια ορισμένες συνθήκες ύπαρξης. Για να μιλήσεις για την διαλεκτική κάποιου πράγματος πρέπει αυτό να θεωρηθεί ένα όλον. Οι κατηγορίες δεν έχουν διαφορετικά νόημα. Βέβαια η ''διαλεκτική σχέση'' χρησιμοποιείται και με έναν διαφορετικό τρόπο, όταν θέλει κανείς να καταδείξει ότι το Α και το Β υπάρχουν μόνο στη μεταξύ τους σχέση, χωρίς κάποιο στοιχείο να έχει ''αυτόνομη'' ύπαρξη και θετικότητα. Ωστόσο, η ''χρήση'' σε παντός είδους καταστάσεις της ''διαλεκτικής'' ευτελίζει και εργαλειοποιεί την διαλεκτική ως τέτοια.
Έτσι η ''διαλεκτική'' αντιμετωπίζεται σαν μία ταχυδακτυλουργική μέθοδος που επιλύει όλα τα προβλήματα, από τη σχέση συνείδησης και υλικού είναι μέχρι την πιο κλασμένη εσωκομματική και ευρύτερα πολιτική αντιπαράθεση.
Το ύψιστο παράδειγμα της τελευταίας περίπτωσης είναι η γελοιότητα του ''διαλεκτικού τριπτύχου'' θέση-αντίθεση-σύνθεση για την ''επίλυση'' πολιτικών αντιπαραθέσεων. Η μπούρδα αυτή έρχεται να νομιμοποιήσει τις πλέον ελαττωματικές αποφασιστικές διαδικασίες, με έναν δήθεν ''διαλεκτικό'', ''μαρξιστικό'' τρόπο. Η ρίζα βέβαια αυτού του φαινομένου (και όχι του ''διαλεκτικού τριπτύχου'' αυτού καθεαυτού) έχει ονοματεπώνυμο και βρίσκεται στον Μάο Τσετούνγκ, ο οποίος σε κάθε γωνιά του πλανήτη ανεξαιρέτως, σε μικροκλίμακα και μακροκλίμακα, έβλεπε διαλεκτική και αντιθέσεις. Επίσης το φαινόμενο της ψευδοδιαλεκτικής επίκλησης οφείλεται και σε όσους διανοητές απέτρεψαν και αποτρέπουν τους μαρξιστές να διαβάσουν τη διαλεκτική από πρώτο χέρι, ως μία από τις ιστορικές και λογικές βάσεις του μαρξισμού.
Είναι πολύ αστείο αυτό το θέση-αντίθεση-σύνθεση για τον εξής λόγο. Πρώτον, η τριάδα αυτή δεν είναι καν εγελιανή, ο Χέγκελ ποτέ δεν χρησιμοποίησε αυτό το σχήμα. Δεύτερον, το σχηματάκι αυτό μας λέει ότι μπορούμε, αν εμείς το θέλουμε, οι αντιθέσεις να ''συντεθούν'' σε ένα ανώτερο επίπεδο. Μπορούμε δηλαδή να υιοθετήσουμε ένα ''μοντέλο'' μέσω του οποίου θα καταλήγουν οι αντιτιθέμενες απόψεις σε μια ανώτερη ''σύνθεση''. Να επισημάνω εδώ ότι και η ίδια η έννοια μιας ήρεμης ''σύνθεσης'' των αντιθέσεων είναι ιδέα προ-μαρξική και ιδεαλιστική, του χειρίστου είδους. Μάλιστα την χαζομάρα αυτή την επικαλούνται συνήθως όσοι ταυτόχρονα βγάζουν σπυριά όταν ακούνε το όνομα Χέγκελ. Το ότι ο Χέγκελ καταλήγει σε μία ''σύνθεση'' των αντιθέσεων, χρησιμοποιείται σαν κατασκευασμένη καρικατούρα από τους κριτικούς του ως επιχείρημα εναντίον του. Την ίδια στιγμή, αυτή η ανύπαρκτη θέση του Χέγκελ, που χρησιμοποιείται ως επιχείρημα εναντίον του, χρησιμοποιείται και ως επιχείρημα υπέρ ενός αποφασιστικού μοντέλου, από αντι-εγελιανούς μαρξιστές όσο και από μαρξιστές-''εγελιανούς''!!! Δηλαδή παράνοια.
Τελικά αυτό που ονομάζουμε ''σύνθεση'' των αντιθέσεων είναι μια ουδετεροποίησή τους (neutralization, όπως έχει δείξει ο Fredric Jameson). Βάση και οξύ εξουδετερώνονται και μας δίνουν νερό. Οι οξείες πλευρές των αντιθέσεων αμβλύνονται, οι αντιθέσεις ευνουχίζονται σε διάφορες απόψεις και καταλήγουν σε μία σούπα που λέγεται ''σύνθεση''. Δηλαδή σε ένα minimum συμφωνίας, και σε καμιά ''σύνθεση σε ένα ανώτερο επίπεδο''. Πράγμα που είναι πιο ιδεαλιστικό και από τον ίδιο τον Χέγκελ, και αυτό να το θυμούνται όσοι βιάζονται να τον χρίσουν ιδεαλιστή και να ξεμπερδέψουν μαζί του. Για τον Μάρξ και τον Λένιν, που γίνονται συχνά αντικείμενο επίκλησης, ούτε λόγος. Ο Λένιν ήταν με τον δημοκρατικό συγκεντρωτισμό, ώστε να εκφράζονται οι αντιθέσεις αλλά μία άποψη να επικρατεί, να γίνεται γραμμή χωρίς να εξουδετερώνονται τα αιχμηρά της σημεία, και αυτή η γραμμή να υλοποιείται με μια ενότητα στην δράση. Γιατί ακόμα και αυτό το minimum συμφωνίας, που έτσι και αλλιώς δεν αποτελεί σύνθεση, είναι πολλές φορές ανέφικτο, και όσον αφορά τα πλέον σημαντικά ζητήματα, απλά ακατόρθωτο. Η επιδίωξη της σύνθεσης παντού και πάντα καταλήγει σε μια απόκρυψη των πραγματικών διαφορών και των αντιθέσεων, οι οποίες δεν αφήνονται να εκφραστούν και τελικά ηγεμονεύονται με χίλιους δυο τρόπους, πάντως όχι με μια δημοκρατική ψηφοφορία.
Βέβαια, μια δημοκρατική ψηφοφορία, για να είναι ρεαλιστικό σενάριο, απαιτεί και αυτή, όπως η διαλεκτική, ορισμένες συγκεκριμένες συνθήκες ύπαρξης. Η παραδοχή αυτή και τελικά η αντίληψη ότι η πραγματική δημοκρατία είναι τελικά ανέφικτη, πολύ απέχει από την αντίληψη που δεν αναγνωρίζει καν το πρόβλημα, αντιθέτως θεωρεί την ''σύνθεση'' επιτομή της δημοκρατίας, της διαλεκτικής, του μαρξισμού!!!
Για αυτό λοιπόν, τέρμα πια στις αυταπάτες. Και λίγη επίγνωση πού και πού δεν κάνει κακό!
