του Κώστα Γούση
Ξεκινώντας από τις διαδηλώσεις της 12ης Μαΐου φοιτητές και μαθητές στη Χιλή ξεκίνησαν έναν αγώνα διαρκείας με βασικό αίτημα «μια παιδεία δημόσια, δωρεάν και ποιοτική». Το κίνημα γρήγορα κέρδισε τη στήριξη της κοινωνίας (πάνω από 80%) κι έφερε σε αδιέξοδο τον δεξιό πρωθυπουργό Σεμπαστιάν Πινέρα. Πώς κατάφερε όμως να έχει μια τόσο μεγάλη αποδοχή ο αγώνας της εκπαίδευσης;
Ηταν 12 Μάη του 2011, όταν μαθητές και φοιτητές καλούσαν σε όλες τις πόλεις σε διαδηλώσεις ενάντια στην πλήρη υποβάθμιση του εκπαιδευτικού συστήματος. Την κινητοποίηση των μαθητικών – φοιτητικών συλλόγων κι Ομοσπονδιών στηρίζουν το Κεντρικό Συνδικάτο των Εργατών (CUT), το Συνδικάτο των Εκπαιδευτικών και η Ένωση των Δημοσίων Υπαλλήλων. Στο κάλεσμα ανταποκρίθηκαν συνολικά σε όλες τις πόλεις πάνω από 100.000 άτομα. Οι διαδηλώσεις της 12ης Μαΐου αποτέλεσαν την απαρχή ενός αγώνα διαρκείας με βασικό αίτημα «μια παιδεία δημόσια, δωρεάν και ποιοτική». Το κίνημα γρήγορα κέρδισε τη στήριξη της κοινωνίας (πάνω από 80%) κι έφερε σε αδιέξοδο τον δεξιό πρωθυπουργό Σεμπαστιάν Πινέρα. Πώς κατάφερε όμως να έχει μια τόσο μεγάλη αποδοχή ο αγώνας της εκπαίδευσης; Για τρεις βασικούς λόγους.
Ο πρώτος είναι ότι το ξέσπασμα του εκπαιδευτικού κινήματος δε μπορούμε να το δούμε ξέχωρα από το ευρύτερο κοινωνικό και πολιτικό πλαίσιο έντασης των κοινωνικών αγώνων και της πάλης των εργαζομένων τον τελευταίο χρόνο στη Χιλή. Το Γενάρη μάλιστα του 2011 οι κινητοποιήσεις στη νότια περιφέρεια Μαγκαλάνες, με αφορμή τις περικοπές στις επιδοτήσεις στην παροχή αερίου, έλαβαν τα χαρακτηριστικά εξέγερσης με πάνω από 30.000 διαδηλωτές σε καθημερινή βάση. Η «Λαϊκή συνέλευση Μαγκαλάνες» που συγκροτήθηκε μέσα από την κοινή δράση 24 κοινωνικών συλλογικοτήτων της περιοχής, μέσα από σκληρές συγκρούσεις και παρατεταμένο πολιτικό εκβιασμό στην κυβέρνηση, την ανάγκασε σε αναδίπλωση δίνοντας ένα απτό παράδειγμα νίκης.
Ο δεύτερος λόγος είναι ότι φοιτητές και μαθητές ανέδειξαν την παιδεία ως μάχη όλης της κοινωνίας και τόνισαν τους σκληρούς ταξικούς φραγμούς. Οι βασικές κατευθύνσεις που ισχύουν μέχρι σήμερα στην εκπαίδευση είχαν δοκιμαστεί για πρώτη φορά από το δικτάτορα Πινοσέτ και το άγριο νεοφιλελεύθερο πείραμα της δεκαετίας του ’70. Το τελευταίο άλλωστε διάταγμα που υπέγραψε ο Πινοσέτ πριν την πτώση της δικτατορίας ορίζει τη μεταφορά της ευθύνης των σχολείων στους δήμους. Το αποτέλεσμα ήταν να μην υπάρχουν ενιαία κριτήρια ή ενιαία κρατική χρηματοδότηση και συνακόλουθα να εμφανιστεί πλήρες χάσμα ανάμεσα στα σχολεία των πλούσιων περιοχών και τα σχολεία των φτωχογειτονιών. Στο μεταξύ, τα επιτόκια των φοιτητικών δανείων έχουν οδηγήσει μεγάλο κομμάτι φοιτητών σε δυσθεώρητο προσωπικό χρέος, την ίδια στιγμή που το ειδικό φορολογικό καθεστώς των ιδιωτικών πανεπιστημίων δημιουργεί καθεστώς μεγάλης αισχροκέρδειας και οι ιδιωτικές επιχειρήσεις αλωνίζουν μέσα στα δημόσια ιδρύματα.
Τα παρακάτω στοιχεία είναι ενδεικτικά της κατάστασης. Οι φοιτητές στη Χιλή πληρώνουν περίπου 470 ευρώ (300.000 πέσος) το μήνα για δίδακτρα. Αρκεί να αναλογιστεί κανείς ότι το 83% των μαθητών που φοιτούν σε δημόσια σχολεία του δήμου ζούν σε σπίτια με εισόδημα όχι πάνω από 246 ευρώ (180.000 πέσος) το μήνα. Την ίδια στιγμή δύο στους τρεις μαθητές των ιδιωτικών σχολείων ζούν σε σπίτια με μηνιαίο εισόδημα που ξεπερνάει τα 2.000 ευρώ (1.526.000 πέσος) το μήνα.
Η τρίτη αιτία στην οποία μπορούμε να αναζητήσουμε το κοινό μέτωπο παιδείας – εργασίας είναι η ίδια φυσιογνωμία του εκπαιδευτικού κινήματος. Όταν στα τέλη του Ιούνη η κυβέρνηση απάντησε ότι δε φτάνουν τα χρήματα για να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις των φοιτητών, η πρόεδρος της Φοιτητικής Ομοσπονδίας και στέλεχος της κομμουνιστικής νεολαίας Καμίλα Βαλέχο απάντησε πως αν οι πολυεθνικές παύσουν να λυμαίνονται τις πλουτοπαραγωγικές πηγές της χώρας, η κυβέρνηση θα έβρισκε λεφτά και για την παιδεία και για την υγεία και για το σύνολο των κοινωνικών παροχών.
Το κίνημα ανάγκασε μέσα στον Ιούλη τον Πινέρα σε ανασχηματισμό και παραίτηση του υπουργού Παιδείας. Η κυβέρνηση φοβούμενη τα εκρηκτικά χαρακτηριστικά και τη μαζικότητα (υπολογίζεται ότι συμμετέχουν ενεργά στο κίνημα πάνω από 500.000 άτομα) προχώρησε τον Αύγουστο σε άγριο κατασταλτικό χτύπημα με ξύλο, χημικά και χιλιάδες συλλήψεις. Τότε, οι φοιτητές κάλεσαν το λαό σε αλληλεγγύη με ολονύχτια χτυπήματα κατσαρόλας. Αυτό που ακολούθησε τις νύχτες γύρω από το Σαντιάγκο ξύπνησε τις μνήμες της αντιδικτατορικής πάλης της δεκαετίας του ’80. Πλέον, στις διαδηλώσεις συμμετείχαν ενεργά εκπαιδευτικοί, γονείς και κομμάτια νεολαίας που ήταν πλήρως αποκλεισμένα από την εκπαίδευση. Στο μεταξύ στα τέλη του Αυγούστου το Κεντρικό Συνδικάτων των Εργατών κάλεσε σε γενική απεργία, όπου η όξυνση της καταστολής έφτασε στην εν ψυχρώ δολοφονία του 14χρονου Μανουέλ Γκουτιέρες Ρεϊνόσο.
Πολλοί δημοσιογράφοι αναφέρονται στο κίνημα κάνοντας συνδέσεις με τις αραβικές εξεγέρσεις, αλλά και τα κινήματα σε Ισπανία και Ελλάδα. Αξιομνημόνευτη είναι η ευρηματικότητα του κινήματος, με τα διάφορα χάπενινγκ που στήνει, τις δομές επικοινωνίας και αντιπληροφόρησης, σε συνδυασμό με τις μαζικές πολιτικές διαδικασίες και την ετοιμότητα για μαζικές συγκρούσεις με την αστυνομία. Αξίζει να σημειώσουμε και την ανεξέλεγκτη δράση του λεγόμενου μπλακ μπλοκ και τη στάση του κινήματος απέναντι σ’ αυτό, που ήταν μάλιστα επίδικο αντιπαράθεσης κι εντός του κινήματος. Πολλές φορές τέλος υπερτονίζεται η αντίθεση στα κόμματα και τη δράση τους μέσα στο κίνημα. Αυτό ισχύει μόνο εν μέρει, καθώς ο ρόλος του ΚΚ Χιλής κι άλλων οργανώσεων της Αριστεράς είναι ιδιαίτερα σημαντικός. Μάλιστα, είναι κοινός τόπος ότι η Αριστερά ξανάνιωσε στη Χιλή μέσα από τη νεολαιίστικη έκρηξη, ενώ επιταχύνθηκαν πολιτικές διεργασίες κι εμφανίστηκαν αρκετές νέες οργανώσεις. Αναλυτές κάνουν μάλιστα λόγο για την εμφάνιση μιας νέας αντισυστημικής Αριστεράς.
Κατά τη διάρκεια του Σεπτέμβρη, το κίνημα διχάστηκε σε σχέση με τη στάση του απέναντι στα καλέσματα διαλόγου της κυβέρνησης. Πολλοί φοιτητές εκτιμούν ότι το πεδίο μετατοπίστηκε από το δρόμο στα τραπέζια των διαπραγματεύσεων τη στιγμή που ο εκβιασμός της χαμένης χρονιάς (και των διδάκτρων ενός χρόνου) απαιτούσε κινηματικές πρωτοβουλίες. Οι μαζικές βέβαια διαδηλώσεις στις 22 Σεπτέμβρη, πάνω και από τις προσδοκίες των διοργανωτών, έδωσαν ένα ηχηρό μήνυμα συνέχισης του αγώνα. Πλέον ένα από τα αιτήματα των φοιτητών είναι η σύγκληση Συντακτικής Συνέλευσης και η αλλαγή του Συντάγματος για να κατοχυρωθούν τα αιτήματά τους.
Δημοσιεύτηκε στο ΠΡΙΝ στις 9 Οκτώβρη
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου